Vị trí ban đầu để nghiên cứu sự xâm chiếm của sinh vật đến từ bên ngoài hòn đảo, Surtsey đã được công bố là khu bảo tồn thiên nhiên vào năm 1965 trong khi đó vụ phun trào núi lửa vẫn tiếp tục. Ngày nay, một số ít nhà khoa học được phép đến Surtsey; chỉ có một cách mà bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận nó gần hơn là dùng các máy bay nhỏ. Điều này cho phép sự diễn thế sinh thái trên hòn đảo được tiến triển mà không có bất kỳ sự can thiệp từ bên ngoài. Năm 2008, UNESCO công nhận hòn đảo là di sản thế giới về giá trị khoa học.[15]

Thực vật

Mùa hè năm 1965, thực vật có mạch đầu tiên được tìm thấy ở bờ phía nam[16] của Surtsey, rêu xuất hiện năm 1967 và địa y được tìm thấy đầu tiên trên dung nham Surtsey năm 1970.[17] Sự xâm chiếm của thực vật trên Surtsey đã được nghiên cứu kỹ, đặc biệt là các thực vật có mạch, vì chúng có vai trò quan trọng hơn rêu, địa y và nấm trong quá trình phát triển thảm thực vật.[18]

Hiện tại, rêu và địa y phủ phần lớn hòn đảo. Trong suốt 20 năm đầu khi đảo hình thành, 20 loài thực vật đã được nghiên cứu vào một hoặc vài lần, nhưng chỉ có 10 loài có thể phát triển trên đất cát nghèo dinh dưỡng. Khi chim bắt đầu làm tổ trên đảo, chất đất được cải thiện, và có nhiều loài thực vật có mạch hơn đã có thể sống sót. Năm 1998, cây bụi đầu tiên được phát hiện là liễu lá trà (Salix phylicifolia), loài cây này có thể cao đến 4 metres. Đến năm 2008, 69 loài thực vật đã được tìm thấy trên Surtsey,[16] khoảng 30 loài trong số đó đang phát triển, so với khoảng 490 loài được tìm thấy trên đảo Iceland.[16] Cáng có nhiều loài tiếp tục di cư đến, với tốc độ khoảng 2–5 loài mới/năm.[18]

Chim

Sự phát triển chim trên đảo đã nhờ vào hệ thực vật và giúp thực vật phát triển. Chim sử dụng thực vật để làm tổ, nhưng chúng cũng giúp cho việc phát tán các hạt, và tạo ra phân bón cho đất từ phân của chung.[19] Chim bắt đầu làm tổ trên Surtsey 3 năm sau khi kết thúc các đợt phun trào, với các loài đầu tiên là fulmar và guillemot. Mười hai loài hiện tại được tìm thấy trên đảo.[20]

Mòng biển có mặt trên đảo từ năm 1984, mặc dù chúng chỉ được tìm thấy trong thời gian ngắn trên bãi biển của đảo mới chỉ vài tuần sau khi cá thể đầu tiên được phát hiện.[20] Sự xâm chiếm của mòng biển có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của thực vật trên Surtsey,[19][20] và chúng cũng đã có những tác động lớn đến sự xâm chiếm của thực vật hơn là các giống loài khác do số lượng của chúng nhiều. Chuyến thám hiểm năm 2004 đã tìm thấy dấu hiệu đầu tiên về tổ của hải âu rụt cổ Đại Tây Dương (Atlantic Puffin),[20] loài cực kỳ phổ biến trên các phần còn lại của quần đảo.[21]

Ngoài nơi làm tổ cho các loài chim, Surtsey còn là nơi nghỉ chân cho các loài chim di cư, đặc biệt là tuyến giữa châu Âu và Iceland.[22][23] Các loài được tìm thấy trong một thời gian ngắn trên đảo gồm thiên nga trắng, nhiều loài ngỗng, và quạ thường. Mặc dù Surtsey nằm ở phía tây của tuyến di cư chính đến Iceland, nhưng nó trở thành một điểm dừng chân thường xuyên hơn khi mà thảm thực vật phát triển.[24] In 2008, the 14th bird species was detected with the discovery of a Common Raven's nest.[16]

Theo một báo cáo ngày 30 tháng 5 năm 2009, người ta tìm thấy tổ chim Golden Plover trên đảo có 4 trứng.[25]

Sinh vật biển

Không lâu sau khi đảo hình thành, hải cẩu đã được tìm thấy xung quanh đảo, đặc biệt là ở mũi phía bắc nơi có sự phát triển khi sóng xâm thực đảo. Hải cẩu sinh sản trên đảo được phát hiện năm 1983, và có một nhóm đến 70 cá thể. Hải cẩu xám phổ biến hơn hải cầu thường (Phoca vitulina), nhưng hiện nay cả hai đều phát triển rất tốt.[26] Sự có mặt của hải cẩu làm thu hút cá hổ kình, loài thường có mặt trong các vùng nước xung quanh quần đảo Vestmannaeyjar và ngày nay xung quanh Surtsey.

Về phần chìm dưới nước của hòn đảo, nhiều loài sinh vật biển được tìm thấy. Sao biển là phổ biến, cũng như nhím biển và ốc đá. Đá bị phủ bởi tảo, và rong biển phủ hầu hết các sườn ngầm của núi lửa với bề dày từ 10 đến 20 met dưới mực nước biển.[27]

Các sinh vật khác

Côn trùng đến đảo ngay sau khi nó hình thành, và được phát hiện lần đầu tiên năm 1964. Các loài ban đầu đến đảo là côn trùng có cánh, chúng bay đến đây và nhờ gió. Một vài loài được tin là đã được thổi đến đây từ châu Âu lục địa. Các loài côn trùng đến sau bằng con đường gỗ trôi nổi, và xác động vật và đông vật trôi đến đảo. Khi một lượng lớn bụi cỏ trôi dạt vào bờ biển năm 1974, các nhà khoa học lấy phân nửa trong số đó để phân tích và phát hiện ra 663 các thể động vật không xương sống lục địa, hầu hết là mite và springtail, một số lượng lớn đã tồn tại sau khi trôi dạt.[28]

Sự xuất hiện của côn trùng cung cấp thức ăn cho chim, và đến lượt nó, chim giúp một số loài xuất hiện trên đảo. Xác chim cung cấp thức ăn cho các loài côn trùng ăn thịt, đồng thời tạo phân cho đất và giúp phát triển thực vật cho các loài côn trùng ăn thực vật.

Các dạng sống cao hơn hiện tại cũng có mặt trong đất của Surtsey. Giun đất đầu tiên được phát hiện trong mẫu đất năm 1993, có thể chúng được chim mang đến từ Heimaey. Ốc sên được tìm thấy năm 1998, và có đặc điểm tương tự như các cá thể được tìm thấy ở phía nam đảo Iceland. Nhện và bọ cánh cứng cũng bắt đầu xuất hiện.[29][30]